Zwichnięcie rzepki – o co chodzi, jak wyleczyć i powrócić do sportu?
Wszystko, co musisz wiedzieć o zwichnięciu rzepki — od pierwszej pomocy po bezpieczny powrót do sportu.
Pęknięcie łąkotki – kiedy operacja, a kiedy wystarczy rehabilitacja?
Czym jest łąkotka i jakie są różnice między przyśrodkową a boczną?
Łąkotki to elastyczne struktury znajdujące się w kolanie. Działają jak naturalne amortyzatory – stabilizują staw, rozkładają obciążenia i chronią chrząstkę przed przeciążeniami.
Wyróżniamy łąkotkę przyśrodkową (wewnętrzną) i łąkotkę boczną (zewnętrzną). Różnią się budową i ruchomością – łąkotka przyśrodkowa jest mocniej przytwierdzona (połączona z więzadłem MCL), przez co częściej ulega uszkodzeniu przy skrętach. Łąkotka boczna jest bardziej ruchoma, ale jej usunięcie wiąże się z większym ryzykiem zmian zwyrodnieniowych w przyszłości.
Czy każda łąkotka wymaga operacji?
Do urazu dochodzi najczęściej podczas skrętu kolana, głębokiego przysiadu z rotacją, lądowania po skoku albo na tle stopniowych zmian przeciążeniowo-degeneracyjnych.
Typowe objawy to:
- ból po stronie uszkodzenia (wewnętrznej lub zewnętrznej),
- uczucie „przeskakiwania” lub blokowania kolana,
- narastający obrzęk po wysiłku.
Typowe uszkodzenia dzielimy na:
- MM: podłużne/„rączka od wiadra”, poziome, degeneracyjne.
- LM: radialne, klapowe, uszkodzenie korzenia
Podstawą diagnostyki jest wywiad i badanie kliniczne, np. testy McMurraya czy Thessaly. Potwierdzenie daje rezonans magnetyczny (MRI). USG może wykazać obecność płynu czy zmiany w kaletkach, ale nie zawsze wyklucza pęknięcie.
Nie każde uszkodzenie kończy się zabiegiem.
Leczenie zachowawcze sprawdza się przy niewielkich, stabilnych pęknięciach oraz zmianach degeneracyjnych bez blokowania stawu. Obejmuje ono fizjoterapię – ćwiczenia wzmacniające mięśnie biodra, kolana i tułowia, pracę nad stabilnością i propriocepcją, redukcję obrzęku oraz kontrolę obciążeń.
Operacja jest zalecana, gdy występuje blokowanie kolana, duże lub niestabilne pęknięcia („rączka od wiadra”), uszkodzenie korzenia łąkotki albo gdy pacjent jest młody i aktywny sportowo – zwłaszcza, jeśli uraz znajduje się w strefie dobrze ukrwionej, która ma szansę się wygoić.
- Uwaga: Jeśli pojawia się Silny ból + zablokowanie kolana, narastający obrzęk, gorączka/zaczerwienienie stawu, nasilające się „uciekanie” kolana lub uraz ze słyszalnym „kliknięciem” i natychmiastowym obrzękiem. – to znak, że czas na specjalistę.
Jak wygląda zabieg?
Jakie są metody leczenia operacyjnego?
- Szycie łąkotki (meniscal repair) – najczęściej stosowana metoda, której celem jest zachowanie łąkotki. Wykorzystuje się różne techniki (all-inside, inside-out, outside-in). Najlepiej sprawdza się przy świeżych pęknięciach w strefach ukrwionych.
- Częściowa meniscektomia – usunięcie tylko uszkodzonego fragmentu. Pozwala szybko wrócić do sprawności, ale długoterminowo zwiększa ryzyko zmian zwyrodnieniowych.
- Naprawa korzenia łąkotki (root repair) – przywraca przyczep łąkotki do kości i wymaga bardziej restrykcyjnej rehabilitacji.
- Przeszczep łąkotki (allograft) – stosowany w szczególnych przypadkach u osób po rozległej meniscektomii z przewlekłymi dolegliwościami.
Zabieg wykonuje się artroskopowo przez 2–3 małe nacięcia. W znieczuleniu lekarz szyje lub usuwa uszkodzony fragment łąkotki, a w przypadku uszkodzenia korzenia – odtwarza jego przyczep do kości. Pobyt w szpitalu zwykle trwa jeden dzień. Po operacji stosuje się chłodzenie, profilaktykę przeciwzakrzepową i rozpoczyna się wczesną fizjoterapię.
Rehabilitacja i powrót do aktywności
Po częściowej meniscektomii:
Obciążanie możliwe od razu, często z kulami na kilka dni „dla komfortu”.
Zakres ruchu w pełni od początku.
Powrót do biegu zwykle po 3–6 tygodniach, a do sportów zmiennych po 6–8 tygodniach.
Po szyciu łąkotki:
Obciążanie ograniczone (częściowe przez 4–6 tygodni).
Orteza z zakresem ruchu 0–90° w tym czasie.
Trucht zazwyczaj możliwy po 10–14 tygodniach, sporty kontaktowe po 5–6 miesiącach.
Po naprawie korzenia (root repair):
Bez obciążania przez 4–6 tygodni, a następnie stopniowa progresja.
Powrót do biegu po 3–4 miesiącach, do sportów skrętnych po 6–9 miesiącach.
Kiedy można wrócić do codziennych aktywności?
- Odstawienie kul – po meniscektomii zwykle w 1–7 dni, po szyciu 4–6 tygodni, a po rekonstrukcji korzenia około 6 tygodni.
- Prowadzenie samochodu – po meniscektomii zwykle po 1–2 tygodniach przy prawym kolanie i 3–7 dniach przy lewym z automatem; po szyciu odpowiednio 4–6 i 2–3 tygodnie.
- Powrót do biegania – po meniscektomii zwykle 3–6 tygodni, po szyciu 10–14 tygodni, a po rekonstrukcji korzenia 3–4 miesiące.
- Powrót do pracy – biurowej po kilku dniach (meniscektomia) lub 2–3 tygodniach (szycie); fizycznej po 3–6 tygodniach przy meniscektomii i 6–12 tygodniach po szyciu.
- Sporty kontaktowe – po meniscektomii 6–8 tygodni, po szyciu 5–6 miesięcy, a po root repair około 6–9 miesięcy i dopiero po zaliczonych testach funkcjonalnych.
Najczęstsze pytania pacjentów
Czy łąkotka może się sama zagoić? – Tak, ale tylko w przypadku stabilnych pęknięć w dobrze ukrwionej strefie.
Czy orteza jest konieczna? – Po meniscektomii zwykle nie, po szyciu i root repair najczęściej tak.
Czy po usunięciu fragmentu grozi mi zwyrodnienie? – Tak, ryzyko rośnie wraz z ilością usuniętej tkanki, dlatego preferuje się szycie.
Czy mogę chodzić na siłownię? – Ćwiczenia w zamkniętych łańcuchach kinematycznych (np. płytkie przysiady) można wprowadzać wcześnie, ale głębokie zgięcia po szyciu dopiero po kilku tygodniach.
Czy zastrzyki mogą pomóc? – Mogą zmniejszyć ból i stan zapalny, ale nie „skleją” pękniętej łąkotki.
Jak fizjoterapeuta może Ci pómoc?
W Fizjokraków pracujemy nad tym, aby kolano wracało do pełnej funkcji i było chronione przed kolejnymi urazami. Dlatego oferujemy kompleksową opiekę dopasowaną do Twojej sytuacji:
Oto, jak możemy Ci pomóc:
–
czyli nowoczesne podejście do treningu funkcjonalnego, który wspiera regenerację i zapobiega nawrotom.
Podsumowanie
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej lub bocznej nie zawsze oznacza konieczność operacji. Wiele przypadków można leczyć zachowawczo, a nawet po zabiegu kluczowa jest odpowiednia rehabilitacja. Szycie łąkotki daje najlepsze rokowania długoterminowe, podczas gdy usunięcie fragmentu skraca rekonwalescencję, ale zwiększa ryzyko zmian zwyrodnieniowych. Fizjoterapia odgrywa centralną rolę w procesie powrotu do pełnej sprawności i zapobieganiu nawrotom dolegliwości.
Więcej Artykułów
Dowiedz Się Więcej o Sobie
Zerwanie ACL — szybki przewodnik dla pacjentów
Dowiedz się jak krok po kroku wygląda powrót do sprawności twojego kolana.
Kolano skoczka – jak leczyć i wrócić do sportu bez bólu?
Poznaj sprawdzony program ćwiczeń i leczenia, który pomoże Ci wrócić do sportu po kontuzji kolana skoczka.
Ból kolana podczas biegania – co oznacza Kolano Biegacza i jak je leczyć
Odkryj jak odróżnić kolano biegacza od ITBS i jakie metody leczenia działają najskuteczniej.
Ból promieniujący do ramienia? To może być rwa barkowa
Dowiedz się krok po kroku, jak wygląda leczenie i rehabilitacja rwy barkowej.
Urazy stawu skokowego - jakie są rodzaje i jak je leczyć?
Nie bagatelizuj skręconej kostki – sprawdź, jak szybko wrócić do sprawności.